تنوع زيستي: گوناگوني جانداران از ديرهنگام مورد توجه انسان بوده است و به شيوه هاي مختلف سعي كرده آنها را بشناسد. از تلاش اوليه در قالب نقاشي در غارها گرفته تا نگارش مقالات و كتب تخصصي امروزي.
آدمي براي شناخت هرچه بيشتر و بهتر جانداران و سهولت در مطالعه، سعي كرده است آنها را به شيوه هاي مناسب دسته بندي كند. گرچه سابقهٔ اين موضوع به زمان هاي قبل از ارسطو برمي گردد اما اين ارسطو بود كه پايه هاي رده بندي را به طور جدي بنيان نهاد.

تنوع زيستي و تاكسونومي

ارسطو شباهت هاي ساختاري و حضور يا عدم حضور يك ويژگي را معياري براي رده بندي دانست. اين اصول بعدها توسط كارل فون لينه دانشمند سوئدي بهبود يافت. لينه همچنين قواعدي را بنا كرد كه مبناي نام گذاري در علم تاكسونومي قرار گرفت. يك تاكسونوميست به مقايسه جاندار با خويشاوندان آن مي پردازد، سپس آن را نام گذاري و در يك نظام رده بندي جايگاه آن را مشخص مي كند.  تاكسونوميست ها تنوع زيستي جانداران را براساس خويشاوندي آن ها رده بندي مي كنند. براي كشف خويشاوندي جانداران، تاكسونوميست ها علاوه بر شباهت هاي ساختاري از ابزارهاي ديگري نيز استفاده مي كنند كه مهم ترين آنها مقايسه  DNA با پروتئين هاي ويژه است. بهره گيري از علوم مختلف و فناوري هاي نوين منجر شده تا علم تاكسونومي به صورت پويا و به روز فعاليت كند. رسالت و هدف تاكسونوميست ها مطالعهٔ دقيق گونه ها و تلاش در جهت شناخت بيشتر آن ها به منظور حفاظت از تنوع زيستي در جهان زنده است.

شناخت تنوع زيستي براي آدمي اهميت فراوان دارد؛ بعضي گياهان براي درمان بيماري ها به كار مي آيند؛ بعضي حشرات تهديدي براي سلامتي انسان اند و بسياري از مواد اوليه صنعتي منشأ زيستي دارند. كاهش تنوع زيستي، بي ترديد بر زندگي آدمي نيز مؤثر خواهد بود و به همين علت زيست شناسان بر شناخت و حفظ آن تأكيد مي كنند.

)پرسلولي شدن) يكي از راه هاي غلبه بر اين محدوديت است به طوري كه در ميان صدها هزار موجود پرسلولي، تنوع زيستي گسترده اي از شكل ها و اندازه ها را مي توان يافت: از موجودات ميكروسكوپي گرفته تا موجودات غول پيكر. اين گوناگوني حيرت انگيز و با شكوه، بي درنگ لزوم نظام هايي را براي رده بندي و نام گذاري جانداران آشكار مي كند. در طول تاريخ روش هاي مختلفي براي رده بندي پيشنهاد شده است. در همه آن ها، ابتدا جانداران را براساس صفات پراهميت )يعني صفاتي كه در تعداد بيشتري از جانداران ديده مي شود( در چند گروه بزرگ جاي مي دهند و بعد هر گروه را به گروه هاي كوچك تر تقسيم مي كنند. در نظام رده بندي رايج امروزي، بزرگ ترين گروه، فرمانرو نام دارد. زيست شناسان همهٔ جانداران را به پنج فرمانرو تقسيم مي كنند. اين پنج فرمانرو عبارت اند از باكتري ها، آغازيان، قارچ ها، گياهان و جانوران.

جانوران بسيار متنو ع اند، به طوري كه تقريباً براي ويژگي هاي آن ها مي توان استثناهايي ذكر نمود.  با اين وجود مشخصات زير در مورد همه يا بيشتر جانوران صادق است :

• كليه جانوران يوكاريوت اند.
• جانوران پر ياخته اي اند.
• جانوران مصرف كننده­ اند، بنابراين آن ها از نظر انرژي و مادۀ آلي، مستقيم يا غير مستقيم به جانداران توليد كننده وابسته­ اند.
• پيكر بيشتر جانوران از بافت ها تشكيل شده است.
• بيشتر جانوران داراي ساختارهاي عصبي و ماهيچه اي هستند، به طوري كه آن ها را قادر مي سازد تا به محرك هاي محيطي سريعاً پاسخ دهند.
• در توليدمثلِ جنسيِ جانوران، اسپرم كه ياخته اي كوچك و متحرك است با تخمك، كه ياخته اي بزرگ و فاقد ساختار حركتي است، لقاح مي يابد و ياخته تخم را ايجاد مي كند. از تقسيم ياخته تخم يك فرد بالغ ايجاد مي شود.

ادامه مطلب

بازدید : 204